زنگ فارسی

لینک بالا برای دوستانی هست که وبلاگ دارن و می‌خوان مطالب رو دنبال کنن.

آواچه - ۳۵ (دقت‌ورزی معنایی، فرق «است» و «هست»)

سه شنبه, ۲۹ خرداد ۱۳۹۷، ۰۶:۰۳ ق.ظ

دانلود آواچۀ شمارۀ ۳۵ «ویراستاران»: ۲ مگابایت، ۳ دقیقه

متن فایل صوتی:

بهترین مثال: آب هست؛ ولی کم است.

پرسشی رایج: چه فرقی هست بین «است» و «هست»؟

همین را می‌شود یک‌جور دیگر گفت: چه فرقی است بین «است» و «هست»؟

«است» برای وصل‌کردن دو چیز به‌همدیگر است. مثال: «هوا سرد است». ما فقط داریم «هوا» را به «سرد» وصل می‌کنیم. فعل خاصی نیست. اتفاقی در عالم نیافتاده است. فقط ربط بین دو چیز است. به اولی (هوا) می‌گویند «مسندالیه»، به دومی (سرد) می‌گویند «مسند». امروزه در زبان‌شناسی به اولی می‌گویند «نهاد» و دومی را «مسند» می‌گویند، یا کلاً بقیه‌اش را «گزاره» می‌گویند. 

هر وقت صفت و موصوفی را، دو تا چیز را، می‌خواهیم به‌هم وصل کنیم و ربط بدهیم از «است» استفاده می‌کنیم. به «است» می‌گویند فعل ربطی، فعل اسنادی. این فعل با همۀ فعل‌های دیگر فرق می‌کند. 

این «است» همان است که در انگلیسی می‌گویند «is» و در فرانسوی «est» می‌گویند که در تلفظ می‌شود «اِ». خیلی جالب‌تر این است که در عربی اصلاً این فعل را نمی‌آورند. به عنوان مثال: معلمٌ عالمٌ. البته بعضی زبان‌شناس‌های عرب می‌گویند همان تنوینِ «ٌ» دارد کار فعل ربطی را انجام می‌دهد. ولی به هر حال می‌خواهم بگویم خیلی فعل نیست. ما در دستورزبان به آن می‌گوییم فعل، ولی عمل خاصی در آن نیست. فقط ربط دو چیز است. 

اما «هست» به‌معنی «وجودداشتن» است. به‌معنی «بودن» است. زنگ می‌زنم می‌گویم «ببین در خانه سیب‌زمینی هست؟» و طرف مقابل می‌گوید «آره هست»؛ یعنی وجود دارد. «هست» فعل است. درونمایه‌اش خیلی پرتر است تا «است» و لازم هم نیست حتماً مسندالیه و مسند در آن باشد یک چیز باشد کافی است. سیب‌زمینی هست، یعنی سیب‌زمینی وجود دارد.

«هست» یک کاربرد دیگر هم دارد و آن تأکیدِ «است» است، یا «استِ تأکیدی» است. مثلاً می‌گویم «نور اتاق مناسب هست، ولی هنوز دوربین نمی‌تواند تصویر خوبی بگیرد». «نور اتاق مناسب است» این «است» می‌شود فعل ربطی‌اش. اما ما برای تأکید می‌گوییم نور اتاق مناسب «هست». پس یک وقت «هست» را برای «وجودداشتن» به‌کار می‌بریم، مثلاً: مشکلات زیادی «هست» که باید با تلاش و پیگیری آنها را حل کنیم؛ یعنی مشکلات زیادی وجود دارد، حاکم است، جاری است، موجود است. 

یک وقت هست که «هست» را برای تأکیدِ «است» به‌کار می‌بریم. آنجا که مسند و مسندالیه هست. یعنی جملۀ ما انگار سه جزئی است و باید «است» می‌آمد اما برای تأکید، «هست» را به‌کار می‌بریم.

+ «ویراستاران»

۹۷/۰۳/۲۹

نظرات  (۵)

خدا یک در دنیا و صد در آخرت پاداش نیکتان دهاد، که ذهن مشوش عده‌ای بابت «است» و «هست» را به آرامش رهنمون بودین.
یعنی بسیاری از وقت‌ها مردد بودم است بنویسم یا هست. پس:
لباس آبی رنگ گران است.
لباس ابی رنگ موجود هست.
:)
پاسخ:
خواهش می‌کنم
درسته :) هم گرون بودنش درسته هم است و هستش :))
اینم درسته که مصدر است، «استن» هست؟ :)) خیلی برام جالب بود وقتی شنیدمش.
پاسخ:
آره درسته :) ولی دیگه به‌کار نمیره و در متون کهن هست فقط
سلام...
میتونیم از مباحث آواچه کپی کنیم برای خودمون؟
پاسخ:
سلام :) بله :)
قبلاً اجازه‌شو از آقای باقری گرفتم و ایشون گفتن کلاً برای نقل در وب یا کاغذ یا هرجایی، اجازه لازم نیست. 
شرط اخلاقی‌ش منبع دادنه که ما اینجا منبعشم می‌گیم و شما هم بگید
صرفاً برای خودمه و جایی منتشر نمیکنمشون :)
بازم اگه قرار شد منتشر کنم در جایی حتما ذکر منبع می‌کنم :))
پاسخ:
برای شما تهیه‌شون کردیم دیگه. آره بردارین استفاده کنین نوش جونتون
من بعضی وقت ها "هست" رو استفاده می کنم چون "است" خیلی قلمبه سلمبه است! اگه بخوایم نوشته مون خیلی رسمی نباشه و به گفتار نزدیک باشه، اصلا نمیشه است استفاده کرد. اگه به جاش "ه" بخوایم بذاریم و به کلمه ی قبلی بچسبونیم هم اغلب کلمه شکل مناسبی پیدا نمی کنه. مثلا "هوا متعادل است" یا "هوا متعادل هست" یا "هوا متعادله". اولی زیادی قلمبه سلمبه ست. آخری هم شکل کلمه ی متعادل عوض شده و به لحاظ بصری یه جوریه. ناچار به استفاده از دومی میشیم.
به نظرم یکی از مشکلات فارسی اینه که شکل نوشتاری و گفتاریش خیلی با هم فاصله داره. الان این پست هایی که می نویسی، با این که حتی کلمه ی قلمبه سلمبه هم نداره، ولی چون به فرم نوشتاری هست یه جوری انگار سنگین و با تحکم هست و حداقل من احساس نزدیکی و راحتی ای که با نوشته های شخصی خودت داشتم (که به فرم گفتاری می نوشتی) اینجا ندارم!
نمیشه یه کاری کنید حالا که فرم گفتاری انقدر از نوشتاری فاصله گرفته، فرم نوشتاری یه کمی به گفتاری نزدیک تر بشه؟ مثلا به جای باشد، می توانیم،می شویم، می خواهند و اینا، کم کم بنویسیم می تونیم، می شیم، می خوان...
پاسخ:
راست میگی. من خودمم وقتی می‌بینم لحنم رسمی نیست هست و «ه» استفاده می‌کنم. یا زمان جمله رو یه جوری تغیییر میدم که «بشه» و «باشه» رو هم بتونم استفاده کنم.
با اینم موافقم. من موقع پیام فرستادن به استادها اگه متنم روی کاغذ نباشه تا جایی که بتونم همین نوشتارمو به گفتارم نزدیک می‌کنم. ولی به نظرم مشکل بزرگتر و خیلی بزرگتر خط فارسیه. الان من برای یه کاری باید یه سری کلمه رو از یه متن بزرگ چند میلیون کلمه‌ای جست‌وجو کنم. هزار جور مختلف اون کلمه رو می‌نویسم که یه وقت چیزی از قلم نیافته. چسبیده، جدا، با همزه، با ی، با الف، با آ، رسمی، غیررسمی :| مکافاتی شده خلاصه

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">