آواچه - ۵۴ (صفت، مضاف‌الیه، مدیرعامل)
دانلود آواچۀ شمارۀ ۵۴ «ویراستاران»: ۱ مگابایت، ۲ دقیقه
متن فایل صوتی:
وزیر سابق نیرو، وزیر نیروی سابق
▪ مدیرعامل محترم، مدیر محترم عامل
ما بگوییم «مدیرعامل محترم» یا «مدیر محترم عامل»؟ صفت را وسط بیاندازیم یا بعدش بیاوریم؟ بگوییم «وزیر سابق ارشاد» یا «وزیر ارشاد سابق»؟
سؤال مهمی است و جواب ثابتی ندارد.
یعنی چه؟ نگاه کنید ببینید اگر آن ترکیب اضافه، آن مضاف و مضاف‌الیه آن‌قدر باهم آمده که یکی شده، صفت را باید بعدش بیاورید. یعنی نباید بشکنیدش. مثالش «مدیرعامل» است. مثالش «روش‌تحقیق» است. مثالش «رئیس‌جمهور» است. صفت‌های اینها را باید بعد از اینها بیاوریم. بگوییم «رئیس‌جمهور محترم»، «مدیرعامل کوشا»، «روش‌تحقیق پیشرفته».
در غیر این‌صورت تمام صفت‌ها باید بین مضاف و مضاف‌الیه بیاید. یعنی بگوییم «وزیر ارشاد»، بعد اگر می‌خواهیم برایش صفت بیاوریم بگوییم «وزیر سابق ارشاد»، نه «وزیر ارشاد سابق»، «وزیر نفت سابق». چون «ارشاد سابق» و «نفت سابق» معنی نمی‌دهد. «وزیر ارشاد» باهم یک واحد معنایی نشده است. پس صفتش را باید وسط بیاورید.
«کتاب من»، «کتاب خوب من»، «در اتاق»، «در بزرگ اتاق»، اگر صفت برای «در» است.
پس نگاه کنید ببینید این ترکیب‌های اضافی چه‌قدر باهمایی‌شان رواج پیدا کرده و دیگر امکان شکستنشان نیست. اگر این‌طور بود صفت را بعدش بیاورید.
رادیو ایران، آئین سخن
صبا مهدوی