آواچه - ۷۰ (کلیشه، مورد)

دانلود آواچۀ شمارۀ ۷۰ «ویراستاران»: ۱ مگابایت، ۲ دقیقه

متن فایل صوتی:

می‌خواهیم دربارۀ کلمه‌ای صحبت کنیم که هر جا هر چه کم بیاوریم نجاتمان می‌دهد. باورتان نمی‌شود یک کلمۀ عربی است به نام «مَورد» که ما راحت می‌گوییم مورد. مورد، مَورد بوده در اصل که ما می‌گوییم مورد. مورد در عربی معنی‌اش می‌شود آبشخور حیوان، آنجا که حیوان آب می‌خورد؛ یا محل ورود، دالان، اسم مکان می‌شود. ولی ما در فارسی آن را به‌جای هر واژه‌ای که در گفتار و نوشتار کم می‌آوریم استفاده می‌کنیم. یعنی می‌گوییم که موردی ندارد، به‌جای اشکالی ندارد، ایرادی ندارد. طرف مورد دارد، طرف مشکل دارد، یا اگر متن، صمیمی بود می‌توانیم خیلی قشنگ بگوییم طرف خرده‌شیشه دارد. می‌گوییم توی موردی که شما به من یاد دادید؛ به‌جای این می‌توانیم بگوییم در نکته‌ای که شما به من گفتید. کدام مورد صحیح است؟ کدام گزینه صحیح است؟ کدام انتخاب صحیح است؟ برای لیلا مورد خوب سراغ داری؟ می‌توانیم بگوییم خواستگار، می‌توانیم بگوییم همسر. اصلاً می‌توانیم بگوییم لیلا دنبال کار می‌گردد. این پسر من دانشگاهش تمام شده دنبال کار می‌گردد، اگر موردی چیزی جایی دیدید به من خبر بدهید. می‌توانیم بگوییم اگر کاری دیدید، فرصتی دیدید، زمینه‌ای دیدید. همین جور این «مورد» آمده و جا خوش کرده در زبان ما و ما به‌جای هر واژه‌ای که به یاد نمی‌آوریم از مورد استفاده می‌کنیم. آیا خوب است یا بد است؟ خوب است؛ کار را راه می‌اندازد. ولی بد است؛ ذهن ما را تنبل می‌کند. هر واژه‌ای که ذهن ما را تنبل کند و به‌جای انبوهی واژه بنشیند به آن می‌گویند کلیشه. برای نویسنده شدن که هیچ، برای حیات طبیعی ذهن خودتان هم از کلیشه‌ها بپرهیزید. هر وقت از این به بعد خواستید مورد به‌کار ببرید، بگردید معادل خوبی برایش پیدا کنید. مثلاً به‌جای در اکثر موارد بگویید در اکثر مواقع. 

+ «ویراستاران»